Συνέντευξη στη Μαρία Προδρόμου (MAG NEWS 15 - Ιούνης 2012)

1. Μιλήστε μου λίγο για τα παιδικά σας χρόνια. Τα εφηβικά σας όνειρα. Πότε αντιληφθήκατε ότι θέλατε να ασχοληθείτε με τη λογοτεχνία;
 
Τα παιδικά μου χρόνια ήταν γεμάτα από δραστηριότητες  της πραγματικότητας, σε αντίθεση με την εικονική πραγματικότητα στην οποία μεγαλώνουν οι καινούριες γενιές. Το παιχνίδι ήταν στον δρόμο, στη θάλασσα, στην ύπαιθρο. Μεγάλωσα σε μια τετραμελή, δεμένη οικογένεια και οι αναμνήσεις μου από τότε είναι όμορφες και ποικίλες, ακόμα και δίχως κινητά τηλέφωνα, δίχως υπολογιστή και διαδίκτυο. Όπως όλα τα παιδιά της εποχής μου, έπαιξα, έτρεξα, μάτωσα, φλέρταρα και ονειρεύτηκα..  Κατά την εφηβεία είχα διάφορες ανησυχίες, αγαπούσα πάντα τον αθλητισμό και με διέκρινε μια αφηρημάδα. Κάτι που ήθελα πολύ τότε, ήταν να ανακαλύψω τον κόσμο και πέρα από το δικό μου ‘νησί’ , να μάθω τι υπάρχει πίσω από κάθε μύθο. Η επιθυμία να γράψω ήρθε πολύ αργότερα, αυθόρμητα και αρχικά ως ένας τρόπος να αποτυπώσω τα βιώματα μου. Όταν το έκανα αυτό και έγραψα τις πρώτες  200 σελίδες, άρχισα να συνειδητοποιώ πως ήταν κάτι ‘’που ερχόταν από μόνο του’’, ακόμη και από την απλή ανάγκη να κρατάω ένα ωραίο στυλό και να γράφω. Εν συνεχεία, μετά το πρώτο ανέκδοτο σύγγραμμα, θέλησα να γράψω μια αστυνομική ιστορία με ψυχολογικό προφίλ, που παραμένει ανέκδοτη. Έπειτα και από αυτό συνέλαβα την ιδέα για το ‘’Επίγονος’’ , που ήταν ο αρχικός τίτλος για το ‘’Ως την τελευταία πνοή’’. Από τότε που πρωτοξεκίνησε όλο αυτό, έχουν περάσει κάπου οκτώ χρόνια.

2. Ποιο είναι το πιο βασικό στοιχείο που χρειάζεται ένας συγγραφέας όταν γράφει;

Tο πιο βασικό στοιχείο για εκείνον που συγγράφει, θεωρώ την εμπειρία που απορρέει από τα βιώματα του. Ακόμη κι ένα άρτιο λογοτεχνικά γραπτό, αν δε διέπεται από αυτήν, θα φαντάζει ανολοκλήρωτο για εκείνον που το διαβάζει.

3. Ως την τελευταία πνοή. Το πρώτο σας βιβλίο. Πέστε μου λίγα πράγματα γι’ αυτό; Τι πραγματεύεται;
 
Τα όσα συνέβησαν στην  Ιωνία από το 1916 ως το 1922, με τη γνωστή τραγική κατάληξη της ανταλλαγής των πληθυσμών. Η ιστορία του πρωταγωνιστή διαδραματίζεται στη Σμύρνη εκείνων των χρόνων, με μια προσέγγιση στα γεγονότα της εποχής και το υψηλό επίπεδο ζωής που διέκρινε την κοσμοπολίτικη αυτή πόλη. Η μυθοπλασία του κειμένου περιπλέκεται διαρκώς με τα πραγματικά γεγονότα από την αρχή ως το τέλος του βιβλίου. Καθώς προχωρά η ανάγνωση, διαφαίνονται ολοένα πιο καθαρά τα αίτια της καταστροφής, ο άσβεστος διχασμός των Ελλήνων, που έχει τις ρίζες του στην εποχή εκείνη, οι μυστικές συμφωνίες των συμμάχων, που καθόρισαν τις εξελίξεις, τα μεγάλα συμφέροντα που συχνά τσαλαπατούν τις ανθρώπινες ζωές. Το μυθιστόρημα κορυφώνεται με το ‘’γιανγκίνι’’, την πυρπόληση της Σμύρνης και καταλήγει στην αρχή από όπου ξεκίνησε, στον πρωταγωνιστή που κατέγραψε όσα βίωσε στη σύγχρονη πια Ελλάδα.

4. Ένα μυθιστόρημα λοιπόν που ταξιδεύει τους αναγνώστες στην κατατρεγμένη Σμύρνη της Μικρασιατικής Καταστροφής. Ποια ήταν η πηγή της έμπνευσης σας;
 
Η πρώτη πηγή έμπνευσης ήταν απλά η εικόνα από  τα απέναντι παράλια που διακρίνονται καθαρά από το νησί μου. Ακόμη και νεότερος ένιωθα δέος στη σκέψη πως άμεσοι συγγενείς μου προέρχονταν από εκείνα τα παράλια. Αναρωτιόμουν πάντα πώς να ήταν η ζωή εκείνα τα χρόνια της συνύπαρξης. Καθοριστικές ήταν οι εξιστορήσεις μιας αξιαγάπητης γυναίκας, της γιαγιάς Αναστασίας με την οποία ήμουν πολύ κοντά ειδικά τα τελευταία χρόνια. Χρησιμοποιούσε πληθώρα λέξεων της τουρκικής, ακόμα και φράσεις που δεν είναι ευρύτερα γνωστές. Δυστυχώς η γιαγιά δε πρόλαβε να πιάσει στα χέρια της το βιβλίο, αφού απεβίωσε ενώ το ‘’δισέγγονο’’ της βρισκόταν στο τυπογραφείο. Μου γεννήθηκαν επίσης πολλές ιδέες και εικόνες από μαρτυρίες συγγενών που συμμετείχαν στη Μικρασιατική εκστρατεία. Όταν πια έφτασα να διαβάζω για τα γεγονότα και τις επιχειρήσεις, είχα αρκετό υλικό για να γράψω μια ιστορία πλεγμένη με το δικό μου μύθο.

5. Ακόμη και τα πιο σημαντικά πράγματα, για να γίνουν γνωστά, χρειάζονται κάποιον να τα φέρει στην επιφάνεια. Στο βιβλίο σας τι νομίζετε ότι είναι το πιο σημαντικό πράγμα που φέρνετε στην επιφάνεια;
 
Ως πιο σημαντικό πράγμα θα έλεγα πως είναι  τα αίτια της Μικρασιατικής καταστροφής, που πέρα από τη μυθοπλασία του κειμένου, διακρίνονται πολύ καθαρά, όπως επίσης και  όλα εκείνα τα γεγονότα που διαδραματίζονται  γύρω από ένα σπουδαίο και καθοριστικό κομμάτι της ιστορίας της  νεότερης  Ελλάδας,  βοηθώντας  στη κατανόηση του τρόπου που χαράζεται αυτή, όπως  και το μέλλον των επόμενων γενεών.
Θα αναφέρω όμως και κάποια που πιστεύω πως είναι εξίσου ενδιαφέροντα, με πρώτο το επίπεδο ζωής στη Σμύρνη της εποχής εκείνης, την αρμονική συνύπαρξη με τους Τούρκους, τα μεγάλα συμφέροντα που κρίνουν τις τύχες των απλών ανθρώπων με ‘‘απλές αλλαγές στα σημαιάκια πάνω στο χάρτη’’!

6. Ποιος πιστεύετε ότι είναι ο μεγαλύτερος εχθρός μας στη ζωή; Ακόμη και αν δεν είναι ορατός;
 
Ως μεγαλύτερο εχθρό στη ζωή αποκαλώ οτιδήποτε αποτρέπει έναν άνθρωπο από το να φτάσει στον πραγματικό σκοπό για τον οποίο είναι πλασμένος.

7. Πώς θα περιγράφατε τον ιδανικό αναγνώστη;
 
Ανοιχτό στην πρόκληση κάθε βιβλίου, ακόμη κι αν το θέμα απέχει από τα ενδιαφέροντα του. Ο ιδανικός αναγνώστης θα αναζητήσει ένα διαμάντι που μπορεί να μη φιγουράρει στις πρώτες θέσεις του βιβλιοπωλείου ή στη λίστα των best sellers, και βέβαια θα το  διαβάσει αργά, προσπαθώντας να αντλήσει από αυτό καθετί  χρήσιμο για τις αξίες της ζωής και τον εμπλουτισμό των γνώσεων.

8. Τώρα γράφετε κάτι;
 
Ένα μυθιστόρημα σε παράλληλη γραμμή με την οικονομική κατοχή που ζούμε σήμερα, μια ιστορία στα δύσκολα χρόνια της γερμανικής μπότας του 1940..

9. Όταν γράφετε ένα βιβλίο προσπαθείτε κυρίως να σας καταλάβει ο κόσμος ή εσείς να καταλάβετε τον εαυτό σας;
 
Όταν γράφω, σίγουρα επιδιώκω  κάτι  παρόμοιο με αυτό που ο Γιώργος Θεοτοκάς, αποκαλούσε ‘διαύγεια’ στα γραπτά του. Επιθυμώ να είμαι ξεκάθαρος, ειλικρινής, διατυπωμένος με σαφήνεια, αφήνοντας όμως πάντα κάπου να πλανιέται ένα μυστήριο, κάτι κρυφό, που μπορεί να συμβολίζει μια βαθύτερη αξία ή –πιθανώς- να αντικατοπτρίζει συγκεκαλυμμένα πτυχές του εαυτού μου που αποζητούν τη λύτρωση. Μέσα σε ένα μυθιστόρημα μπορεί να μεταφέρω προσωπικές μου απόψεις, σκέψεις, τοποθετήσεις συνυφασμένες αρμονικά με το μύθο και τους πρωταγωνιστές. Άλλοτε πάλι  δεν επιδιώκω τίποτα, παρά παίρνω χαρτί και στυλό και ξεκινώ αφήνοντας τους ήρωες να μιλήσουν, να ζωντανέψουν από μόνοι τους, να καταδεχτούν να με πλησιάσουν, προσκαλώντας με στο δικό τους χώρο και χρόνο.

10. Ποια είναι η άποψή σας για το σύγχρονο ελληνικό μυθιστόρημα; Πιστεύετε ότι στηρίζεται όσο πρέπει από την πολιτεία;
Το σύγχρονο ελληνικό μυθιστόρημα κινείται σε διάφορα επίπεδα. Υπήρξε τα τελευταία χρόνια ένα ρεύμα ‘’γυναικείας λογοτεχνίας’’ στη χώρα, που έχει πληγεί πλέον και αυτό από την οικονομική κρίση. Από εκεί κι έπειτα σίγουρα υπάρχει ένας σταθερός πυρήνας αναγνωστών, όμως τον κύριο λόγο εξακολουθούν να τον έχουν οι γυναίκες. Δεν είναι τυχαίο λοιπόν το ότι στις πρώτες θέσεις των best sellers,  φιγουράρουν  γυναικεία ονόματα. Αυτό έρχεται πάντα ως υπενθύμιση σε έναν άντρα συγγραφέα, πως το ποσοστό των ανδρών που διαβάζει σύγχρονο ελληνικό μυθιστόρημα είναι ισχνό. Υπό αυτές τις συνθήκες προδιαγράφεται και η τύχη του. Μέλημα της πολιτείας θα έπρεπε να αποτελεί όχι μονάχα η στήριξη της ελληνικής λογοτεχνίας αλλά και η ώθηση στους πολίτες να στραφούν προς τα βιβλία.

11. Αν σας δινόταν η ευκαιρία να διαλέγατε μια δεκαετία, μια εποχή και να μεταφερόσασταν αυτόματα εκεί για να ζήσετε ποιά θα διαλέγατε και γιατί;
 
Δε μπορώ να αναπολήσω κάποια συγκεκριμένη δεκαετία. Ίσως μια εποχή πολύ μακρινή από το σήμερα, όπου έννοιες όπως ο σεβασμός, η ειλικρίνεια,  η αγάπη, η αξιοπρέπεια, η αλληλεγγύη είχαν τη σημασία τους. Ίσως σε ένα ‘κάποτε’ πολύ μακριά από την ανασφάλεια, την κοινωνική ανισότητα, την αποξένωση, το homo-homini-lupus της εποχής μας. Το βέβαιο είναι πως θα διάλεγα να μεταφερθώ σε μια εποχή οπού δε θα υπήρχαν τράπεζες και ‘‘κίνδυνοι κατάρρευσης χρηματοπιστωτικών συστημάτων’’..

12. Πως αξιολογείτε το παρόν και μέλλον του βιβλίου στην Ελλάδα; Υπάρχουν οι δυνατότητες ανάδειξης νέων ανθρώπων από τον χώρο των γραμμάτων, δεδομένου ότι ο εκδοτικός χώρος πλήττεται και αυτός από την οικονομική κρίση;

Το παρόν του βιβλίου στη χώρα μας εξαρτάται από την κρίση που πλήττει γενικώς την εποχή μας. Αυτό, ίσως την ίδια στιγμή αποτελεί ένα σταδιακό ‘ξεκαθάρισμα’ με την επικράτηση των βιβλίων που πραγματικά αξίζει να εκδίδονται, αφού ο πυρήνας εκείνων που τα αναζητούν παραμένει σταθερός. Το δεδομένο αυτό θα μπορούσε να αποτελέσει αφετηρία για ένα μέλλον οπού θα διαβάζαμε περισσότερο, αποκτώντας ατομικά και συλλογικά, τη σωστή κρίση για τις επιλογές στη ζωή μας. Το βιβλίο είναι σοφία.

Η δυνατότητα ανάδειξης νέων ανθρώπων στο χώρο, κατά τη γνώμη μου εξαρτάται πρωτίστως από τη δική τους επιθυμία να αναδειχτούν. Οι κρίσεις έρχονται και παρέρχονται, όμως η πραγματική δύναμη είναι στα χέρια καθενός μας, ειδικά αν υποβόσκει αυτό που λέγεται ταλέντο. Θα χρησιμοποιήσω τη φράση ενός σπουδαίου επιστήμονα για να ολοκληρώσω την απάντηση: ‘‘όταν η φυσική κλίση του ανθρώπου, μετατρέπεται σε παθιασμένη επιθυμία, αυτός οδηγείται στο σκοπό του με γιγάντια βήματα..’’